Steenmannetjes

Tijdens onze wandelweek op de Via Podiensis fotografeerde ik een paar keer stapeltjes stenen op een kruis of een stuk rots en ik kreeg toen de vraag of dat een betekenis had.  Ja, dat ze hebben ze inderdaad en voor ons als wandelaars in bergachtige gebieden zijn ze heel bekend.

Steenstapels, ook wel steenmannetjes genoemd bestaan al heel lang. Een steenstapel is een markering om een wandelpad aan te duiden. De steenstapels helpen om je beter te kunnen oriënteren bij mist, open vlaktes of ruig terrein. Steenstapels kom je overal ter wereld tegen. Ook de Alpen staan er vol mee. De reden ervan is echter voor veel mensen niet duidelijk. Ze maken de stapels zelfs voor de lol, zonder na te denken bij het werkelijke gebruik ervan. 

Ze hebben per cultuur een andere functie en betekenis. Volgens de Griekse mythologie werd de eerste steenstapel door de goden gemaakt toen Hermes voor het gerecht stond. In Scandinavische landen als Noorwegen en IJsland dienen de steenstapels ter bescherming tegen trollen en als oriëntatiepunt bij mistig weer. Bij de Eskimo’s helpen steenstapels ter bevordering van de jacht op rendieren en er zijn ook culturen waarbij de steenstapels heilig zijn (Boeddhisme). Voor de meeste Westerse culturen geldt dat de steenstapels dienen als navigatie of ter bevestiging van een plaats. In de Alpen kan het weer snel omslaan en kan het zicht opeens sterk verminderen. Veel paden zijn inmiddels goed bewegwijzerd, maar een groot aantal paden worden nog steeds aangeduid met steenmannetjes.  

We zien ze heel vaak tijdens onze wandelingen en toevallig verleden week zondag weer. Daar is bovenstaande foto van. Deze steenmannetjes zijn zuiver voor de sier gemaakt, geeft niet, ook leuk.  

Aan de steentjes op kruizen, muurtjes en rotsen langs de pelgrimspaden wordt waarschijnlijk kracht ontleend om de tocht te volbrengen.

Steenmannetjes zijn in ieder geval niet meer nodig om de route aan te geven. Tegenwoordig zijn de meeste wandelpaden goed beschreven en gemarkeerd en met alle navigatiesystemen ook  niet echt meer nodig. Maar toen wij een keer zo'n 30 jaar geleden in dichte mist op 3000 meter in de Franse Alpen liepen waren we op een bepaald punt heel blij om zo'n steenmannetje te zien.

Ook nog leuk om te weten: De steenstapels hebben in elk land een andere naam. Wij noemen ze steenmannetjes. De Engelse benaming cairns is de meest bekende variant en wordt in veel landen gebruikt. Voor Duitssprekende landen zijn het Steinmännchen, voor de Eskimo’s is het een inuktitut, in Kroatië een gromila en in Frankrijk een galgal of tumulus.